project COL
renovatie school SJKS te Sint-Niklaas, 2000 en 2007
tekst : Koen Bogaert
fotografie : Liesbet Goetschalckx
Een bouwwerk kan als fysieke verschijning vast staan in zijn omgeving: wanneer het echt vast staat, voelt niemand de neiging het te verschuiven, te verkleinen of te vergroten. De materialiteit kan dit nog versterken, waarbij het als een puzzelstukje past in het geheel.
Gebouwen kunnen zich ook verankeren in de tijd. Hun verschijningsvorm is het logische gevolg van de bouwperiode: geen modeverschijnsels maar wel een vormgeving samengesteld uit vanzelfsprekende stijlkenmerken. Zo kunnen ze zich nestelen in het geheugen van de gemeenschap.
Een gebouw kan zich ook functioneel inbedden in zijn buurt door een zinvolle taak te vervullen op die plek. De maatschappelijke wens of noodzaak van zijn functie zorgt meteen voor gemakkelijke aanvaarding.
Vanzelfsprekend stelde het herbouwen van de school SJKS dan ook niemand in vraag nadat de school gedeeltelijk vernield werd door twee branden die elkaar kort opvolgden. De bouwheer kreeg het erg warm bij het vooruitzicht van zo veel herstelwerk! Gelukkig was er veel verstand in huis, zodat de gedachte van klakkeloos herbouwen vlug werd afgevoerd.
We onderzochten de mogelijkheden om de site te herstellen met open vizier en stelden een masterplan op zodat we steeds konden controleren of de onmiddellijke behoeften pasten in de overkoepelende totaaloplossing. Het masterplan voorzag ook in een volumestudie om te kunnen inschatten wat het perceel maximaal kon dragen en hoe dit gefaseerd kon gerealiseerd worden. De uitwerking van de voorgestelde oplossingen verliep telkens in samenspraak met alle betrokken overheidsdiensten en de heropbouw na de brand kon starten.
Enkele jaren later tekenden we met plezier de aanpassing van het masterplan nadat de directie een naburig pand had aangekocht, een industrieel telefoongebouw dat gerealiseerd werd met overheidsmiddelen uit de goede jaren. Dit hield in dat het nieuw aangekochte gebouw een pand was met een specifiek industrieel karakter dat we niet zomaar zouden slopen. Het contrast met de bestaande school was groot: dat gebouw belichaamt namelijk het schoolgebeuren in elke baksteen. Ze manifesteert zich als een school die er altijd al gestaan heeft. Ze lijkt zelf een uniform te dragen. Niemand die er aan denkt om binnen die muren buiten de lijnen te lopen.
Binnen de bestaande muren van het nieuw aangekochte pand was het uiteraard de bedoeling om zo veel mogelijk leslokalen te verkrijgen. De nieuwe functies en indelingen houden zowel rekening met het vorig leven van het telefoongebouw als met het karakter van het bestaande schoolgebouw. Deze combinatie leidde tot het schooltelefoongebouw.
A structure can be fixed in its environment as a physical phenomenon: when it is really fixed, nobody is inclined to move, reduce or enlarge it. The materiality can reinforce this effect, whereby it fits into the whole like a jigsaw piece.
Buildings can also be anchored in time. Their appearance is the logical consequence of the period in which they were built: no fads, but a design made up of natural stylistic characteristics. As such, they can be nestled in the collective memory.
A building can also be functionally embedded in its neighbourhood, by performing a useful function in that location. Public preference or the necessity of its function immediately ensures straightforward acceptance.
Obviously, nobody questioned the rebuilding of the SJKS school after it was partially destroyed by two fires that occurred in quick succession. The client himself got hot under the collar by the prospect of so much repair work! Fortunately, common sense prevailed, so the idea of blindly rebuilding was quickly rejected.
We studied the possibilities of restoring the site with an open mind, and drew up a master plan so that we could always check whether the immediate needs fitted into the overall total solution. The master plan also included a volume study to estimate how much the plot could bear, and how this could be achieved in phases. The proposed solutions were always developed in consultation with all the government services involved, and reconstruction after the fire could start.
A few years later, we were delighted to sign the adaptation of the master plan after the management had purchased a neighbouring building, an industrial telephone building that was built with public funds from prosperous years. This meant that the newly acquired building was a building with a specific industrial character that we couldn't simply demolish. The contrast with the existing school was significant: the latter embodies a school in every brick. It manifests itself as a school that has always been there. It even looks like it is wearing a uniform. Nobody thinks of walking outside the lines within those walls.
Within the existing walls of the newly acquired building, the intention was naturally to incorporate as many classrooms as possible. The new functions and layouts take account both the previous life of the telephone building and the character of the existing school building. This combination resulted in the school-telephone building.
